به گزارش رهیاب، در زبان فارسی حاشیه نشینی تقریبا مترادف وجایگزینی است برای واژه‌هایی مانند محله های تهی دست نشین با ساخت و سازهای غیر استاندارد غیر قانونی و محروم ازتجهیزات اولیه است.
حاشیه نشینی عمدتا در زمین‌‌های حاشیه شهرکه فاقد نظارت قانونی بوده، شکل می‌گیرد؛ برای حاشیه نشینی تعاریف زیادی وجود دارد اما شبیه ترین آنها به حاشیه شهر اهواز این است که حاشیه نشینان بیشتر افراد مهاجر روستایی وعشایروکمتر شهری (ازشهرهای دیگر یا خود شهر) هستند.
این افراد بیشتر به علت رانش زادگاه خود و کمتر به دلیل عوامل جاذب شهری زادگاه خود را ترک کرده وبه شهرها روی می آورند. آنها از یک سو به دلیل عدم تطبیق با محیط شهری و ازسوی دیگر براثر عوامل پس ران شهری ازمحیط های شهری پس زده می‌شوند وبه تدریج در کانون‌های به هم پیوسته یا جدا ازهم درقسمت‌هایی ازشهر سکنی می گزینند. محل سکونت ونوع مسکن آنها با محل سکونت متعارف شهری مغایربوده و مالکیت آن غالبا غصبی است.
شهرنشینی و گرایش شدید جمعیت به سکونت در مناطق شهری حاصل سیاست‌ها و استراتژی‌های اقتصادی و اجتماعی خاص هر کشور است. این سیاست‌ها در کشورهای در حال توسعه و به ویژه در دهه‌های اخیر، به مهاجرت‌های بی رویه روستاییان به شهر منجر شده و همگام با تحولات سریع سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، الگویی نا متوازن در نظام شهری چنین کشورهایی ایجاد شده است.
500 هزار حاشیه نشین
فرج الله خبیر در گفت‌وگو با رهیاب گفت: بی توجهی مقطعی به موضوع زمین‌خواری و تصرف غیر قانونی اراضی در خوزستان سبب افزایش زمین خواری و گسترش حاشیه نشینی شده است.
معاون سیاسی و اجتماعی استاندار خوزستان اظهار داشت: باید با ساخت و سازهای غیرقانونی برخورد قاطعانه‌ای انجام شود چرا که امروز 500 هزار نفر در حاشیه کلانشهر اهواز زندگی می‌کنند و این موضوع سبب گسترش اشتغال کاذب در اهواز شده است.عامل جغرافیایی در توسعه حاشیه اهواز
پیمان کاظمی‌نژاد در گفت‌وگو با رهیاب با اشاره به عوامل گسترش حاشیه نشینی در خوزستان و به ویژه اهواز معتقد است: به دلیل عوامل جغرافیایی زمینه گسترش حاشیه نشینی در اهواز فراهم است.
وی می‌گوید: در شهرهای کوهستانی گسترش حاشیه نشینی از یک جهت است اما در اهواز به دلیل سطح هموار و ظرفیت اقتصادی موجود حاشیه از 4 جهت در حال کنترل است و این کار را برای مسئولان استان سخت‌تر کرده است.
مدیرکل امور شهری استانداری خوزستان می‌افزاید: ما باید جذابیت روستاها را افزایش بدهیم تا بتوانیم از گسترش حاشیه نشینی جلوگیری کنیم چرا که روستاییان در روستا جذابیتی نمی‌بینند و به شهر کوچ می‌کنند اما توان زندگی در مرکز شهر را ندارند و به همین دلیل در حاشیه سکونت می‌کنند.
وی عنوان می‌کند: به دلیل قرار نگرفتن حاشیه در طرح جامع شهری خدمات کمی به آنها ارائه می‌شود ولی به دلیل گستردگی جمعیت در حاشیه، حاشیه نشینان ادعای سند مالکیت و خدمات می‌کنند و این موانعی برای توسعه شهر است.
کاظمی نژاد بیان می‌کند: 3 راه حل برای حل معضل حاشیه نشینی در اهواز وجود دارد که آن هم ایجاد جذابیت در روستاها، فرهنگ سازی و کنترل‌های حکومتی است.
وی درباره طرح جامع شهری اهواز گفت: تدوین طرح جامع شهری 2 سال زمان می‌برد و باید منتظر ماند که پس از بررسی آن در وزارت راه و شهرسازی و کمیسیون‌های دیگر اجرایی شود.
ایجاد زیرساخت‌ها در روستاها
جمشید سلحشور نیز در این باره می‌گوید: گسترش حاشیه نشینی در اهواز از ابتدای دهه 60 آغاز شد و متأسفانه تاکنون ادامه دارد.
وی می‌افزاید: تنها راهکار جلوگیری از گسترش حاشیه نشینی بهبود وضعیت روستاها و ایجاد جذابیت در ان است تا بتوانیم از مهاجرت به شهر جلوگیری کنیم.
این عضو شورای شهر اهواز معتقد است: که هم‌زمان با ایجاد زیرساخت‌ها در روستاها باید به خدمات شهری در حاشیه شهر اهواز هم توجه کرد تا در آینده با طرح جامع شهر اعواز ادغام شود و شهر به صورت یکپارچه توسعه پیدا کند.
وی با اشاره به وجود بیش از 150 هزار هکتار مساحت حاشیه نشینی در اهواز اظهار کرد: قرار نگرفتن این مناطق در طرح فعلی شهر سبب شده که برخی از مسئولان به مناطق حاشیه نشین توجهی نکنند.
سلحشور بیان می‌کند: امروزه به دلیل نبود سیستم جامع فاضلاب و سرریز آن در معابر مناطق حاشیه نشین بیماری‌ها گسترش پیدا کرده و باید بدانیم این بی توجهی‌ها در آینده مشکلات زیادی ایجاد می‌کند.
لزوم تدوین برنامه جامع مدیریت شهری
سید علیرضا موسوی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار رهیاب در این باره گفت: حاشیه نشینی در خوزستان به دلیل بروز جنگ تحمیلی آغاز شد اما پس از جنگ تحمیلی نتوانستیم یک برنامه جامع شهری برای جلوگیری از مهاجرت به حاشیه شهرها تدوین کنیم.
وی افزود: حاشیه نشینی در خوزستان هنوز متوقف نشده و باید با شناسایی عوامل گسترش حاشیه شهر این روند متوقف شود. برای متوقف کردن این روند باید در ابتدا به صورت ویژه با زمین خواری و تغییر کاربری اراضی در خوزستان مبارزه کرد.
این استاد دانشگاه اضافه می‌کند: مهم‌ترین عامل در افزایش حاشیه نشینی مهاجرت روستاییان به شهرها است، باید به این نکته توجه کنیم که امروز ما به جای ایجاد جذابیت برای روستاییان در روستاها سیاست‌های محدودیت کشت را در منطقه اعمال می‌کنیم که نتیجه ای‌ای جز مهاجرت روستا نشینان به شهرها ندارد.
وی می‌افزاید: وقتی یک فرد روستایی نتواند در یک مدت زمان معلوم برای خود کاری داشته باشد مجبور می‌شود که به شهر بیاید و به شغل‌ها کاذب روی می‌آورد به همین دلیل است که اکثر کسانی که در بازارهای غیر مجاز اهواز فعالیت می‌کنند در گذشته‌ای نه چندان دور در روستاهای خود به کشاورزی مشغول بودند.
موسوی تأکید می‌کند: برخی از نقاط حاشیه نشین اهواز امروز به نقاط پرجمعیت این کلانشهر تبدیل شده‌اند، پس می‌توان یک برنامه جدید و جامع برای شهر اهواز تدوین کرد که با ساماندهی نقاط حاشیه بتوان در برابر سند مالکیتی که برای اراضی انها صادر کرد از آنها مالیات و یا عوارض شهرداری اخذ کرد.
وی معتقد است: این کار سبب افزایش درامد شهرداری در ان نواحی می‌شود و می‌توان با ارائه خدمات از مناظر زشت شهری ایجاد شده و عوامل ایجاد ناهنجاری کاست.
این استاد دانشگاه تأکید می‌کند که این برنامه باید به موضوع تغییر کاربری اراضی و جلوگیری از ایجاد مناطق جدید حاشیه نشینی توجه ویزه کند تا بتوان در مدت چند سال این مناطق را ساماندهی کرد.
به گزارش رهیاب، عواملی مانند تغییر کاربری اراضی، مهاجرت روستاییان به حاشیه شهرها و نبود جاذبه در روستاها از عوامل مهم در افزایش حاشیه نشینی در اهواز هستند؛ پس این مشکلات نشان می‌دهد که ساماندهی و جلوگیری از گسترش حاشیه نشینی در خوزستان مستلزم تدوین یک طرح استانی برای بسیج کردن همه امکانات در جهت متوقف کردن سکونت در حاشیه شهرها است.
همچنین باید به این موضوع توجه کرد که امروز بیش از 40 درصد مردم اهواز در حاشیه شهر ساکن هستند و ارائه ندادن خدمات بهداشتی و یا شهری مشکلات جدیدی در استان ایجاد می‌کند که منجر به افزایش هزینه‌ها در تأمین سلامت و امنیت مردم می‌شود.
انتهای پیام/
