به گزارش خبرگزاری تسنیم از اهواز، کتابخانه‌ها به وجود آمده‌اند تا در زمان‌های مختلف به نیازهای گوناگون بشر پاسخگو باشند و نوع، خصوصیات، اهداف و خدمات آن‌ها با توجه به نیازهای جوامعی که در خدمت آن‌ها بوده‌اند، تعیین شده است.
هرگاه شرایط و رشد کتابخانه‌ها در جامعه‌ای فراهم آمده آنجامعه مراتب ترقی را یکی پس از دیگری طی کرده و هر زمان که به هر دلیلی کتابخانه‌ها در کنج انزوا و بی‌مهری قرار گرفته‌اند، سیر قهقرایی جامعه هم آغاز گردیده است.
در عصر حاضر کتابخانه سهم به سزایی در توسعه اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جامعه داشته و نقش مهمی در حفظ و پیشرفت فرهنگ، آموزش رسمی و خود آموزی و غنی کردن اوقات فراغت ایفا کرده است، به همین دلیل با منصور کوهی رستمی، سرپرست نهاد کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان به گفت‌و‌گو نشسته‌ایم.
تسنیم: در ابتدا درباره اهداف نهاد کتابخانه‌های عمومی بگوئید؟
کوهی‌رستمی: کتابخانه‌های عمومی نقش به سزایی در پژوهش محور کردن جامعه و افزایش فرهنگ عمومی دارند به همین دلیل می‌خواهیم کتابخانه‌های عمومی استان را به یک نهاد تأثیر گذار تبدیل کنیم.
براساس چشم انداز سال1404 باید تا 9 سال دیگر 35 درصد مردم استان خوزستان عضو کتابخانه‌های عمومی شوند.
ما باید در سال 1404 به ازای هر 100 خوزستانی 400 عنوان کتاب در کتابخانه‌ها داشته باشیم و برای هر 100 نفر 8 متر مربع فضای کتابخانه‌ای داشته باشیم.
البته این شاخص‌ها پس از استقلال نهاد کتابخانه‌های عمومی از اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی بهبود یافت و از سال 90 تا کنون 152 کتابخانه در استان خوزستان احداث شد.
یکی از اهداف ما در این نهاد گسترش فضای کتابخانه‌ها است تا مردم به راحتی بتوانند در این کتابخانه‌ها حضور پیدا کنند.
البته استراتژی رشد و توسعه را باید دنبال کنیم به همین جهت در 34 روستای استان خوزستان کتابخانه عمومی وجود دارد.
یکی از مهم‌ترین اهداف نهاد کتابخانه‌های عمومی جذب مخاطبین است و باید فضایی در استان خوزستان برای آشتی مردم با کتاب ایجاد کنیم.
تسنیم: برای رسیدن به شاخص‌های مورد نظر در سال 1404 باید شاخص‌های فعلی شناسایی شود، شاخص استان خوزستان در سرانه فضا، اعضا و غیره چگونه است؟
کوهی‌رستمی: در استان خوزستان 219 کتابخانه داریم که به ازای هر 20 هزار و 659 نفر یک کتابخانه عمومی در استان خوزستان وجود دارد.
البته در کشور ما به ازای هر 23 هزار 764 نفر یک کتابخانه داریم که ما از شاخص کشوری بالاتر هستیم.
سرانه فضا در کتابخانه‌های کشور 1 متر و 77 سانتی متر است و این سرانه در استان خوزستان 2 متر و 13 سانتی متر است که باید تا سال 1404 به 8 متر برسد.
از نظر کتاب در کتابخانه‌های عمومی خوزستان 2 میلیون و 263 هزار جلد کتاب داریم که به ازای هر 100 نفر 52 جلد کتاب وجود دارد و باید این آمار کتاب را در سال 1404 به 400 جلد کتاب به ازای هر 100 نفر برسد.
تا به امروز 2 میلیون و 516 هزار نفر در کشور عضو کتابخانه‌های عمومی کشور هستند که به عبارتی 3. 5 درصد مردم ایران عضو کتابخانه‌ها هستند.
البته در شاخص عضو ما بیشتر از شاخص کشوری هستیم و 3. 4 درصد مردم خوزستان عضو کتابخانه‌های عمومی هستند که باید براساس چشم انداز 1404 این آمار به 35 درصد مردم تبدیل شود.
یکی از شاخص‌های کتابخوانی در جامعه عضویت افراد در کتابخانه‌های عمومی است و وقتی که تنها 3 درصد مردم کشور عضو کتابخانه‌ها هستند، نشان دهنده کم بودن سرانه مطالعه در کشور است.
این آمار برای ما مشخص می‌کند که ما باید در عضو گیری با برنامه اقدام کنیم و بهترین اقدام در این رابطه خانواده محور کردن کتاب است.
تسنیم: برای خانواده محور کردن کتاب اقدامی هم انجام شده است؟
کوهی‌رستمی: یکی از این اقدامات گستش دادن بخش کودک و نوجوان کتابخانه‌ها است که بر اساس آمار موجود 140 هزار نفر از 195 هزار عضو کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان را کودکان و نوجوانان تشکیل می‌دهند.
و از 2. 5 میلیون کتاب موجود در کتابخانه‌های استان خوزستان 220 هزار جلد کتاب مرتبط با کودکان و نوجوانان است.
دیگر اقدام ما برای ارتباط سازمان‌های مرتبط با همدیگر است که بین ما و مدرسه برنامه کتاب یار اجرا شد.
کار این کتاب یار ارتباط بین کتابخانه‌های عمومی و مدرسه است که سال گذشته در مدارس اهواز اجرا شد و باید به کل استان گسترش یابد.
برنامه‌های متنوع دیگری هم قابل اجرا است که ما در نهاد کتابخانه‌های عمومی مانند نقد کتاب، معرفی کتاب، ایجاد گروه‌های مطالعاتی و اجرای مسابقات کتابخوانی است.
شاید یکی از عواملی که مانع مطالعه مردم می‌شود، نداشتن شناخت کافی نسبت به کتاب‌های مرتبط و مورد علاقه است.
تسنیم: مردم چگونه جذب کتابخانه‌های می‌شوند یک قشری را با فرهنگ سازی جذب می‌کنید مانند کودکان برای بزرگ تر‌ها برنامه‌ای دارید؟
کوهی‌رستمی: یکی از موانع مطالعه شاید عدم دسترسی آسان به کتاب است و این انگیزه در مردم وجود ندارد که برای مطالعه یک کتاب یک مسیر طولانی را بروند به همین دلیل باید شرایط دسترسی مردم به کتاب باید آسان شود.
احداث کتابخانه‌های عمومی در مناطقی که کمبود وجود دارد، و یا کتابخانه‌های سیار که به روستا‌ها اعزام می‌شوند.
بحث دوم راه اندازی کانون‌های قرآن و نهج البلاغه و شعر و ادب در کتابخانه‌ها است که به بهانه همین برنامه‌ها مردم جذب کتابخانه می‌شوند.
برخی مواقع مردم از محل کتابخانه‌ها مطلع نیستند و به همین دلیل ما در کنار برخی از کتابخانه‌ها تابلوهای به سمت کتابخانه نصب کردیم.
مورد تأثیرگذار دیگر هم اطلاع رسانی توسط رسانه ملی و رسانه‌های دیگر است.
تسنیم: کتاب فروشی‌های خصوصی هم در افزایش سرانه مطالعه موثر هستند؟
کوهی‌رستمی: حضور کتاب فروشی‌های بزرگ در یک شهر خیلی تأثی گذار است در اهواز 2 کتاب فروشی بزرگ داریم.
تعداد دانشجویان استان بیش از 205 هزار نفر در سال گذشته بود و برخی از دانشجویان ما از استان تهران کتاب‌های خود را تهیه می‌کنند.
کتاب فروشی جزو زنجیره موثر در افزایش سرانه مطالعه است و این در کشورهای دیگر ثابت شده که حتی در فروشگاه‌های مختلف هم غرفه کتاب فروشی وجود دارد.
تسنیم: چرا سرانه مطالعه مردم کشور پائین است؟
کوهی‌رستمی: خیلی از عوامل در ایجاد یک پدیده اجتماعی موثر هستند و برای نهادینه کردن یک فرهنگ خوب باید همه افراد مرتبط همکاری کنند.
در کشورهای پیشرفته زنجیره کتابخوانی متشکل از خانواده، مدرسه و کتابخانه‌های عمومی است، که محور اصلی فعالیت‌ها در خانواده شکل می‌گیرد.
متأسفانه این زنجیره در کشور و در استان خوزستان ناقص است و ما باید فرهنگ کتابخوانی را در خانواده نهادینه کنیم، در مدرسه این فرهنگ را با ترغیب به سمت مطالعه تقویت کنیم و در نهایت کتابخانه‌ها با توسعه کار فرهنگ سازی را انجام دهند.
ببینید یکی از مشکلات مردم استان خوزستان مسائل مادی است و آپارتمان نشینی افراد جامعه سبب می‌شود که فرصتی برای مطالعه کتاب در خانه فراهم نشود.
در مدارس ما هم کتابخانه‌ها اغلب ساختار ضعیفی دارند و این 2 عنصر نخست که ضعیف عمل می‌کنند سبب می‌شود که عنصر سوم هم به خودی خود ضعیف عمل کند.
تسنیم: با توجه به فعالیت فرهنگی که در شهرداری‌ها وجود دارد، هماهنگی بین نهاد کتابخانه‌ها و شهرداری چگونه است؟
کوهی‌رستمی: باید این هماهنگی صورت بگیرد و می‌توان با استفاده از ظرفیت دستگاه‌های شهرداری مانند بیلبوردهای تبلیغاتی استفاده شود و حتی در نماسازی برخی از مناطق شهری هم می‌توان از نمادهای کتاب استفاده کرد.
تسنیم: کتابخانه‌های ما نیاز مخاطب را برطرف می‌کنند؟
کوهی‌رستمی: پاسخگویی در کتابخانه‌های ما به صورت صد در صد کامل نیست اما به نسبت نیاز مخاطب در همه رده‌ها کتاب وجود دارد.
برای ارائه آمار دقیق باید پژوهش‌های دقیق صورت بگیرد و این در حال حاضر میسر نیست.
تسنیم: برای برطرف کردن مشکلات چه اقداماتی کردید؟
کوهی‌رستمی: باید افراد را از کودکی با کتاب آشنا کنیم به همین دلیل در 90 کتابخانه استان خوزستان بخش کودک به صورت مستقل است که 2400 متر مربع از فضای کتابخانه‌های استان خوزستان را تشکیل می‌دهد.
ما به دلیل محدودیت مالی نمی‌توانیم در همه اماکن کتابخانه احداث کنیم اما می‌توانیم از ظرفیت مساجد، اماکن ورزشی و آموزش و پرورش برای توسعه کتابخانه‌ها همکاری کنیم.
تسنیم: در آخر درباره ایستگاه‌های مطالعاتی استان خوزستان بگوئید؟
کوهی‌رستمی: در یک سال گذشته این ایستگاه‌ها با هدف دسترسی آسان و سریع به کتاب است که بر اساس فرمایشات رهبری این طرح انجام شد.
هدف از این کار این است که در مکان‌های مختلف که محل تردد مردم است کتاب‌های با حجم کم در اختیار مخاطب قرار گیرد.
در استان خوزستان 35 ایستگاه مطالعاتی وجود دارد که بیش از 600 هزار جلد کتاب در یک سال گذشته در این ایستگاه‌ها در اختیار مخاطبین قرار گرفت.
در این طرح مردم می‌توانند این کتاب‌ها را با خود ببرند اگر می‌خواهند آن را بخرند می‌توانند مبلغ 2 هزار تومان را به حساب نهاد واریز کنند و یا می‌توانند در یکی از کتابخانه‌های عمومی سراسر کشور یا ایستگاه‌های مطالعاتی دیگر تحویل دهند.
برای افزایش ایستگاه‌های دیگر در حال حاضر برنامه خاصی به دلیل هزینه‌های آن نداریم اما در حال برنامه‌ریزی برای نحوه قراردادن کتاب‌های مورد نیاز شهروندان در این ایستگاه‌ها هستیم.
گفت‌و‌گو از سید علیرضا شریفی
انتهای پیام/ج
